Η Ισλανδία που χρεοκόπησε το 2008, σήμερα έχει αναβαθμιστεί από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης και έχει επιστρέψει στις αγορές ενώ παράλληλα εμφανίζει ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 2% την στιγμή που ο μέσος όρος της ευρωζώνης είναι μικρότερος του 1,6%. Έτσι δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν πως το οικονομικό θαύμα της Ισλανδίας είναι το ιδανικό παράδειγμα και για την διέξοδο της Ελλάδος από την οικονομική κρίση.
Στους υποστηριχτές του Ισλανδικού μοντέλου συμπεριλαμβάνεται και μια μεγάλη μερίδα της αριστεράς -κοινοβουλευτικής και μη- η οποία ερμηνεύει τις ισλανδικές μεταρρυθμίσεις ως εφαρμογή των πολιτικών της προγραμμάτων και τα μέτρα που μέχρι τώρα έχουν ληφθεί ως εν δυνάμει αντικαπιταλιστικά. Είναι όμως έτσι;
Πριν βιαστούμε να αναδείξουμε την Ισλανδία σε μια Κούβα της Σκανδιναβίας ας δούμε την φύση και τις ιδιαιτερότητες της Ισλανδικής κρίσης αλλά και τα “αντικαπιταλιστικά” μέτρα τα οποία ελήφθησαν.
Τον Σεπτέμβρη του 2008 οι τρεις μεγαλύτερες ισλανδικές εμπορικές τράπεζες (Glitnir, Landsbanki και Kaupthing) δεχόμενες της συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που είχε νωρίτερα εκδηλωθεί στις ΗΠΑ, αδυνατούσαν να αναχρηματοδοτήσουν το βραχυπρόθεσμο χρέος τους έναντι Ολλανδικών και Βρετανικών τραπεζών. Μπροστά στον κίνδυνο της κατάρρευσης τους παρενέβη η Ισλανδική κυβέρνηση η οποία και τις κρατικοποίησε, κρατικοποιώντας ουσιαστικά τα χρέη τους. Αυτή η πράξη είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την εκτίναξη του δημοσίου χρέους κατά 900% και την εισαγωγή της Ισλανδίας σε καθεστώς χρεοκοπίας.
Το εθνικό νόμισμα, η κορόνα, υποτιμήθηκε σχεδόν 50% εκτινάσσοντας και το οικιακό χρέος των Ισλανδών από τα δάνεια που ήταν σε ξένα νομίσματα, ενώ παράλληλα ο πληθωρισμός έφθασε κοντά στο 18%. Η ανεργία, μια λέξη άγνωστη μέχρι τότε για τους Ισλανδούς, σημείωσε μέσα σε έναν χρόνο άνοδο της τάξης του 386% και από 1,6 έφθασε το 8,1%. Πολλοί από τους νέους ανέργους ήταν υπάλληλοι στις τράπεζες που κρατικοποιήθηκαν. Το 23% των Ισλανδών δέχθηκε μείωση μισθού ή ωρών εργασίας. Οι μειώσεις μισθών στον δημόσιο τομέα άγγιξαν το 20%. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση προχώρησε και σε αύξηση της φορολογίας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες χιλιάδες Ισλανδοί επέλεξαν τον δρόμο της ξενιτιάς ενώ αντίστροφη πορεία προς την πατρίδα τους ακολούθησαν οι οικονομικοί μετανάστες (κυρίως Πολωνοί) που βρίσκονταν μέχρι τότε στην χώρα.
Οι νέες οικονομικές συνθήκες κλόνισαν τους Ισλανδούς οι οποίοι δημιούργησαν τον Οκτώβριο του 2008 το κίνημα της κατσαρόλας, ένα κίνημα πανομοιότυπο με τους δικούς μας αγανακτισμένους, που οργάνωνε κάθε Κυριακή εκδηλώσεις διαμαρτυρίας μπροστά από το κοινοβούλιο στις οποίες συμμετείχαν περίπου 5-6 χιλιάδες κατοίκων (το 2% περίπου του Ισλανδικού πληθυσμού). Οι κινητοποιήσεις προκάλεσαν τον Ιανουάριο του 2009 την πτώση της ισλανδικής κυβέρνησης. Τα αντιπολιτευόμενα κόμματα δημιούργησαν μια κυβέρνηση συνεργασίας (συνταγή γνωστή και σε μας) έως και τον Απρίλιο, ενώ στην συνέχεια οι εκλογές ανέδειξαν νικητή την συμμαχία Σοσιαλδημοκρατών και Οικολογικής αριστεράς. Παράλληλα ξεκίνησαν διώξεις ενάντια σε πολιτικά και μη πρόσωπα που θεωρήθηκαν υπεύθυνα για την κρίση.
Το έργο της νέας κυβέρνησης μόνο ριζοσπαστικό δε μπορεί να θεωρηθεί, καθώς μέχρι στιγμής έχει έρθει 2 φορές σε συμφωνία με την Ολλανδία και την Μεγάλη Βρετανία για τον τρόπο αποπληρωμής του τραπεζικού χρέους το οποίο θα βάραινε τον Ισλανδικό λαό. Οι συμφωνίες αυτές σκάλωσαν στην άρνηση του Προέδρου της δημοκρατίας -ο οποίος σημειωτέον πρόσκειται στην δεξιά αντιπολίτευση- να τις επικυρώσει και έτσι σύμφωνα με την Ισλανδική νομοθεσία προκηρύχθηκαν δημοψηφίσματα για την γνωμοδότηση των ίδιων των Ισλανδών. Οι Ισλανδοί αρνήθηκαν να επιβαρυνθούν το τραπεζικό χρέος με ποσοστά 93 και 59,7% αντίστοιχα. Σε δημοψήφισμα φαίνεται πως θα κριθεί και η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας καθώς σύμφωνα με την πρωθυπουργό Jóhanna Sigurðardóttir η ευρωπαϊκή ενοποίηση κρίνεται απαραίτητη για να επιτευχθεί η οικονομική σταθερότητα της Ισλανδίας. Η Ισλανδία έθεσε υποψηφιότητα στις 16 Ιουλίου 2009 μια πρόταση που έγινε δεκτή από την Ε.Ε και επιδοκιμάστηκε έντονα και από τον Ευρωπαϊκό επίτροπο Olli Rehn. Εκτός όμως από τις επαφές με την Ε.Ε η Ισλανδική κυβέρνηση βρίσκεται σε διαρκή συνεννόηση και με το Δ.Ν.Τ., το οποίο από την πλευρά του εμφανίζεται απολύτως ικανοποιημένο με την άμεση λήψη μεταρρυθμιστικών μέτρων αντίθετα με ότι συνέβη στην Ελλάδα.
Πολύς λόγος γίνεται και για την συνταγματική αναθεώρηση της Ισλανδίας που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και η οποία από πολλούς θεωρείται ένας θρίαμβος της άμεσης δημοκρατίας. Η οικονομική κρίση και η λαϊκή αντίδραση που ακολούθησε προκάλεσε τριγμούς στο πολιτικό σύστημα της χώρας και για την θωράκιση του θεωρήθηκε απαραίτητη μια συνταγματική αναθεώρηση. Την συγγραφή του νέου συντάγματος ανέλαβαν 25 πολίτες που εκλεχτήκαν από τον λαό ανάμεσα από 522 υποψήφιους. Ο κάθε υποψήφιος έπρεπε να έχει προταθεί από 30 ακόμη άτομα και να μην έχει καμία πολιτική εξάρτηση... Το καινοτόμο στην διαδικασία αποτέλεσε η δυνατότητα αποστολής προτάσεων από τους Ισλανδούς πολίτες με την χρήση του διαδικτύου. Η συγγραφή του νέου συντάγματος έχει ολοκληρωθεί και πρόκειται να επικυρωθεί ακόμη μια φόρα από δημοψήφισμα. Στα άρθρα του συμπεριλαμβάνονται ρυθμίσεις για τον έλεγχο των κοινοβουλευτικών θεσμών σε καμία περίπτωση όμως αυτές δε μπορούν να θεωρηθούν συστημικές ανατροπές...
Αυτή σε γενικές γραμμές ήταν η πορεία της "Ισλανδικής Επανάστασης" μέχρι σήμερα. Μιας επανάστασης που σίγουρα δε μπορεί να θεωρηθεί αντικαπιταλιστική ούτε εν δυνάμει. Τα μέτρα που ελήφθησαν από τις Ισλανδικές κυβερνήσεις ελάχιστα διαφέρουν από αυτά που μας επιβάλλει η τρόικα, ενώ η κρατικοποίηση των τραπεζών έγινε με μόνο σκοπό την διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Αν αυτό είναι εν δυνάμει αντικαπιταλιστική πράξη τότε ο πρώτος διδάξας δεν είναι άλλος από τον Τζ. Μπους Jr ο οποίος προχώρησε σε κρατικοποίηση των εταιριών Fannie Mae και Freddie Mac τον Σεπτέμβριο του 2008! Η στάση πληρωμών ήταν κάτι αναπόφευκτο καθώς το βάρος που κλήθηκε να πληρώσει το Ισλανδικό κράτος ήταν δυσβάσταχτο. Οι επιπτώσεις που πληρώνει ο μέσος Ισλανδός δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτές που βαραίνουν τους Έλληνες. Άλλωστε προσπάθεια συμφωνίας της κυβέρνησης με τους ξένους πιστωτές καταδεικνύει τον πολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Το ίδιο δείχνει και η ευρωπαϊκή προοπτική. Το όχι του ισλανδικού λαού ήταν σίγουρα σημαντικό, ήταν όμως και αυτονόητο. Σημαντικές ήταν και οι αντιδράσεις, οι πρώτες που σημειώθηκαν στην χώρα από το 1949! Αυτές όμως δεν εξέφραζαν την αμφισβήτηση έναντι του καπιταλιστικού κράτους αλλά την ανάγκη για επιστροφή στην ασφάλεια του παλιού σκανδιναβικού αστικού κράτους πρόνοιας. Η επιλογή της συνταγματικής αναθεώρησης μέσω ιντερνέτ είναι ενδεικτική της σκανδιναβικής κουλτούρας. Ενδεικτική αυτής της κουλτούρας είναι και η συνεχής προσφυγή σε δημοψηφίσματα (Από κει άλλωστε εμπνεύστηκε και ο σουηδοαναθρεμμένος Γιωργάκης το περίφημο δημοψήφισμα που περιγελούσε ολόκληρη η Ευρώπη). Ακόμη και η διαγραφή των χρεών των στεγαστικών δανείων σε ξένο νόμισμα που πάρθηκε πρόσφατα (το κόστος αποπληρωμής τους είχε αυξηθεί κατά 240% έπειτα από την υποτίμηση της κορόνας) και ελάφρυνε το 1/4 των κατοίκων εντάσσεται στην ίδια κατηγορία.
Αυτοί που υποστηρίζουν το "αντικαπιταλιστικό" μοντέλο της Ισλανδίας θέτουν την κρίση ως αποτέλεσμα κακοδιαχείρισης (άρα ουσιαστικά “ελληνική” κρίση), από την οποία θα μπορέσει η χώρα να βγει εάν αναλάβει τα ινία μια αριστερή κυβέρνηση, ή τουλάχιστον μια κυβέρνηση που θα υποκύψει στην εργατική και κοινωνική πίεση. Φανερώνουν έτσι παντελή άγνοια -συνειδητή ή ασύνειδη- όχι μόνο των διεθνών δυναμικών της κρίσης, αλλά και του γεγονότος ότι η αστική τάξη δεν έχει απολύτως κανένα περιθώριο για υποχωρήσεις. Η περίπτωση της φαντάζει ιδεατή για τους επίδοξους "αριστερούς" διαχειριστές και "σωτήρες" του συστήματος ή γι' αυτούς που πιστεύουν ότι μια σειρά επιμέρους "αντικαπιταλιστικών ρήξεων" κάποτε θα οδηγήσουν στην συνολική αντικαπιταλιστική ανατροπή μετατίθοντας ουσιαστικά την επανάσταση στο επέκεινα. Η Ισλανδία όπως αναφέραμε και στην αρχή σήμερα εμφανίζεται ως αναπτυσσόμενη οικονομία, πράγμα που έχει κάνει πολλούς αναλυτές να μιλούνε για Ισλανδικό θαύμα. Στον αντίποδα τονίζεται η αποτυχία της Ελλάδας να βγει από την ύφεση παρά τα συνεχόμενα πακέτα σωτηρίας. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο χώρες εναπόκειται στο ότι το ισλανδικό χρέος προέκυψε εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών από το κράτος -κάτι που εκτόξευσε το δημόσιο έλλειμμα- και δεν οφείλονταν σε διαρθρωτικά ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας. Σημαντικότατη ακόμη διαφορά αποτελεί το "βάρος" που έχει το χρέος της κάθε μια χώρας στην παγκόσμια οικονομία. Οι τριγμοί που προκάλεσε η απόφαση παύσης πληρωμών από την Ισλανδία ήταν ελάχιστοι, ενώ αντίθετα μια ανάλογη απόφαση της Ελλάδος πιθανότατα θα προκαλούσε κατάρρευση της ευρωζώνης και ντόμινο χρεοκοπιών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η οικονομία της Ισλανδίας ήταν και παρέμεινε και μετά την χρεοκοπία πλεονασματική καθώς κατάφερε και επέβαλε περιορισμούς στη διακίνηση των κεφαλαίων των ξένων επενδυτών έξω από την χώρα, ενώ παράλληλα η υποτίμηση του νομίσματος ελαχιστοποίησε το κόστος εργασίας και ευνόησε νέες επενδύσεις (κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο να γίνει στην Ελλάδα λόγω ευρωζώνης). Υπό αυτές τις συνθήκες μπορούμε να πούμε ότι η Ισλανδία εμφανίζει ανάπτυξη στην οικονομία, εις βάρος βέβαια της Ισλανδικής εργατικής τάξης. Αυτή η ανάπτυξη είναι πιθανό να συνεχιστεί για όσο διάστημα η χώρα καταφέρνει να μένει ανεπηρέαστη από την κρίση της Ε.Ε.. Με βάση το τελευταίο η συνέχιση της επιτυχίας του "θαύματος" της Ισλανδίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επίτευξη ενός θαύματος στην Ελλάδα. Η κρίση της Ελλάδος δεν είναι μεμονωμένη αλλά αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου της οικονομικής κρίσης της Ευρώπης και του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Οι μέχρι τώρα συνταγές αντιμετώπισης της το μόνο που προσφέρουν είναι η επιλογή ενός ακαριαίου ή ενός αργού θανάτου. Μόνος τρόπος επίλυσης του προβλήματος η ανατροπή του συστήματος και μόνη “εν δυνάμει” θεραπεία είναι η παγκόσμια επανάσταση.
Βάγιος Τ.
Το εθνικό νόμισμα, η κορόνα, υποτιμήθηκε σχεδόν 50% εκτινάσσοντας και το οικιακό χρέος των Ισλανδών από τα δάνεια που ήταν σε ξένα νομίσματα, ενώ παράλληλα ο πληθωρισμός έφθασε κοντά στο 18%. Η ανεργία, μια λέξη άγνωστη μέχρι τότε για τους Ισλανδούς, σημείωσε μέσα σε έναν χρόνο άνοδο της τάξης του 386% και από 1,6 έφθασε το 8,1%. Πολλοί από τους νέους ανέργους ήταν υπάλληλοι στις τράπεζες που κρατικοποιήθηκαν. Το 23% των Ισλανδών δέχθηκε μείωση μισθού ή ωρών εργασίας. Οι μειώσεις μισθών στον δημόσιο τομέα άγγιξαν το 20%. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση προχώρησε και σε αύξηση της φορολογίας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες χιλιάδες Ισλανδοί επέλεξαν τον δρόμο της ξενιτιάς ενώ αντίστροφη πορεία προς την πατρίδα τους ακολούθησαν οι οικονομικοί μετανάστες (κυρίως Πολωνοί) που βρίσκονταν μέχρι τότε στην χώρα.
Οι νέες οικονομικές συνθήκες κλόνισαν τους Ισλανδούς οι οποίοι δημιούργησαν τον Οκτώβριο του 2008 το κίνημα της κατσαρόλας, ένα κίνημα πανομοιότυπο με τους δικούς μας αγανακτισμένους, που οργάνωνε κάθε Κυριακή εκδηλώσεις διαμαρτυρίας μπροστά από το κοινοβούλιο στις οποίες συμμετείχαν περίπου 5-6 χιλιάδες κατοίκων (το 2% περίπου του Ισλανδικού πληθυσμού). Οι κινητοποιήσεις προκάλεσαν τον Ιανουάριο του 2009 την πτώση της ισλανδικής κυβέρνησης. Τα αντιπολιτευόμενα κόμματα δημιούργησαν μια κυβέρνηση συνεργασίας (συνταγή γνωστή και σε μας) έως και τον Απρίλιο, ενώ στην συνέχεια οι εκλογές ανέδειξαν νικητή την συμμαχία Σοσιαλδημοκρατών και Οικολογικής αριστεράς. Παράλληλα ξεκίνησαν διώξεις ενάντια σε πολιτικά και μη πρόσωπα που θεωρήθηκαν υπεύθυνα για την κρίση.
Το έργο της νέας κυβέρνησης μόνο ριζοσπαστικό δε μπορεί να θεωρηθεί, καθώς μέχρι στιγμής έχει έρθει 2 φορές σε συμφωνία με την Ολλανδία και την Μεγάλη Βρετανία για τον τρόπο αποπληρωμής του τραπεζικού χρέους το οποίο θα βάραινε τον Ισλανδικό λαό. Οι συμφωνίες αυτές σκάλωσαν στην άρνηση του Προέδρου της δημοκρατίας -ο οποίος σημειωτέον πρόσκειται στην δεξιά αντιπολίτευση- να τις επικυρώσει και έτσι σύμφωνα με την Ισλανδική νομοθεσία προκηρύχθηκαν δημοψηφίσματα για την γνωμοδότηση των ίδιων των Ισλανδών. Οι Ισλανδοί αρνήθηκαν να επιβαρυνθούν το τραπεζικό χρέος με ποσοστά 93 και 59,7% αντίστοιχα. Σε δημοψήφισμα φαίνεται πως θα κριθεί και η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας καθώς σύμφωνα με την πρωθυπουργό Jóhanna Sigurðardóttir η ευρωπαϊκή ενοποίηση κρίνεται απαραίτητη για να επιτευχθεί η οικονομική σταθερότητα της Ισλανδίας. Η Ισλανδία έθεσε υποψηφιότητα στις 16 Ιουλίου 2009 μια πρόταση που έγινε δεκτή από την Ε.Ε και επιδοκιμάστηκε έντονα και από τον Ευρωπαϊκό επίτροπο Olli Rehn. Εκτός όμως από τις επαφές με την Ε.Ε η Ισλανδική κυβέρνηση βρίσκεται σε διαρκή συνεννόηση και με το Δ.Ν.Τ., το οποίο από την πλευρά του εμφανίζεται απολύτως ικανοποιημένο με την άμεση λήψη μεταρρυθμιστικών μέτρων αντίθετα με ότι συνέβη στην Ελλάδα.
Πολύς λόγος γίνεται και για την συνταγματική αναθεώρηση της Ισλανδίας που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και η οποία από πολλούς θεωρείται ένας θρίαμβος της άμεσης δημοκρατίας. Η οικονομική κρίση και η λαϊκή αντίδραση που ακολούθησε προκάλεσε τριγμούς στο πολιτικό σύστημα της χώρας και για την θωράκιση του θεωρήθηκε απαραίτητη μια συνταγματική αναθεώρηση. Την συγγραφή του νέου συντάγματος ανέλαβαν 25 πολίτες που εκλεχτήκαν από τον λαό ανάμεσα από 522 υποψήφιους. Ο κάθε υποψήφιος έπρεπε να έχει προταθεί από 30 ακόμη άτομα και να μην έχει καμία πολιτική εξάρτηση... Το καινοτόμο στην διαδικασία αποτέλεσε η δυνατότητα αποστολής προτάσεων από τους Ισλανδούς πολίτες με την χρήση του διαδικτύου. Η συγγραφή του νέου συντάγματος έχει ολοκληρωθεί και πρόκειται να επικυρωθεί ακόμη μια φόρα από δημοψήφισμα. Στα άρθρα του συμπεριλαμβάνονται ρυθμίσεις για τον έλεγχο των κοινοβουλευτικών θεσμών σε καμία περίπτωση όμως αυτές δε μπορούν να θεωρηθούν συστημικές ανατροπές...
Αυτή σε γενικές γραμμές ήταν η πορεία της "Ισλανδικής Επανάστασης" μέχρι σήμερα. Μιας επανάστασης που σίγουρα δε μπορεί να θεωρηθεί αντικαπιταλιστική ούτε εν δυνάμει. Τα μέτρα που ελήφθησαν από τις Ισλανδικές κυβερνήσεις ελάχιστα διαφέρουν από αυτά που μας επιβάλλει η τρόικα, ενώ η κρατικοποίηση των τραπεζών έγινε με μόνο σκοπό την διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Αν αυτό είναι εν δυνάμει αντικαπιταλιστική πράξη τότε ο πρώτος διδάξας δεν είναι άλλος από τον Τζ. Μπους Jr ο οποίος προχώρησε σε κρατικοποίηση των εταιριών Fannie Mae και Freddie Mac τον Σεπτέμβριο του 2008! Η στάση πληρωμών ήταν κάτι αναπόφευκτο καθώς το βάρος που κλήθηκε να πληρώσει το Ισλανδικό κράτος ήταν δυσβάσταχτο. Οι επιπτώσεις που πληρώνει ο μέσος Ισλανδός δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτές που βαραίνουν τους Έλληνες. Άλλωστε προσπάθεια συμφωνίας της κυβέρνησης με τους ξένους πιστωτές καταδεικνύει τον πολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Το ίδιο δείχνει και η ευρωπαϊκή προοπτική. Το όχι του ισλανδικού λαού ήταν σίγουρα σημαντικό, ήταν όμως και αυτονόητο. Σημαντικές ήταν και οι αντιδράσεις, οι πρώτες που σημειώθηκαν στην χώρα από το 1949! Αυτές όμως δεν εξέφραζαν την αμφισβήτηση έναντι του καπιταλιστικού κράτους αλλά την ανάγκη για επιστροφή στην ασφάλεια του παλιού σκανδιναβικού αστικού κράτους πρόνοιας. Η επιλογή της συνταγματικής αναθεώρησης μέσω ιντερνέτ είναι ενδεικτική της σκανδιναβικής κουλτούρας. Ενδεικτική αυτής της κουλτούρας είναι και η συνεχής προσφυγή σε δημοψηφίσματα (Από κει άλλωστε εμπνεύστηκε και ο σουηδοαναθρεμμένος Γιωργάκης το περίφημο δημοψήφισμα που περιγελούσε ολόκληρη η Ευρώπη). Ακόμη και η διαγραφή των χρεών των στεγαστικών δανείων σε ξένο νόμισμα που πάρθηκε πρόσφατα (το κόστος αποπληρωμής τους είχε αυξηθεί κατά 240% έπειτα από την υποτίμηση της κορόνας) και ελάφρυνε το 1/4 των κατοίκων εντάσσεται στην ίδια κατηγορία.
Αυτοί που υποστηρίζουν το "αντικαπιταλιστικό" μοντέλο της Ισλανδίας θέτουν την κρίση ως αποτέλεσμα κακοδιαχείρισης (άρα ουσιαστικά “ελληνική” κρίση), από την οποία θα μπορέσει η χώρα να βγει εάν αναλάβει τα ινία μια αριστερή κυβέρνηση, ή τουλάχιστον μια κυβέρνηση που θα υποκύψει στην εργατική και κοινωνική πίεση. Φανερώνουν έτσι παντελή άγνοια -συνειδητή ή ασύνειδη- όχι μόνο των διεθνών δυναμικών της κρίσης, αλλά και του γεγονότος ότι η αστική τάξη δεν έχει απολύτως κανένα περιθώριο για υποχωρήσεις. Η περίπτωση της φαντάζει ιδεατή για τους επίδοξους "αριστερούς" διαχειριστές και "σωτήρες" του συστήματος ή γι' αυτούς που πιστεύουν ότι μια σειρά επιμέρους "αντικαπιταλιστικών ρήξεων" κάποτε θα οδηγήσουν στην συνολική αντικαπιταλιστική ανατροπή μετατίθοντας ουσιαστικά την επανάσταση στο επέκεινα. Η Ισλανδία όπως αναφέραμε και στην αρχή σήμερα εμφανίζεται ως αναπτυσσόμενη οικονομία, πράγμα που έχει κάνει πολλούς αναλυτές να μιλούνε για Ισλανδικό θαύμα. Στον αντίποδα τονίζεται η αποτυχία της Ελλάδας να βγει από την ύφεση παρά τα συνεχόμενα πακέτα σωτηρίας. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο χώρες εναπόκειται στο ότι το ισλανδικό χρέος προέκυψε εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών από το κράτος -κάτι που εκτόξευσε το δημόσιο έλλειμμα- και δεν οφείλονταν σε διαρθρωτικά ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας. Σημαντικότατη ακόμη διαφορά αποτελεί το "βάρος" που έχει το χρέος της κάθε μια χώρας στην παγκόσμια οικονομία. Οι τριγμοί που προκάλεσε η απόφαση παύσης πληρωμών από την Ισλανδία ήταν ελάχιστοι, ενώ αντίθετα μια ανάλογη απόφαση της Ελλάδος πιθανότατα θα προκαλούσε κατάρρευση της ευρωζώνης και ντόμινο χρεοκοπιών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η οικονομία της Ισλανδίας ήταν και παρέμεινε και μετά την χρεοκοπία πλεονασματική καθώς κατάφερε και επέβαλε περιορισμούς στη διακίνηση των κεφαλαίων των ξένων επενδυτών έξω από την χώρα, ενώ παράλληλα η υποτίμηση του νομίσματος ελαχιστοποίησε το κόστος εργασίας και ευνόησε νέες επενδύσεις (κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο να γίνει στην Ελλάδα λόγω ευρωζώνης). Υπό αυτές τις συνθήκες μπορούμε να πούμε ότι η Ισλανδία εμφανίζει ανάπτυξη στην οικονομία, εις βάρος βέβαια της Ισλανδικής εργατικής τάξης. Αυτή η ανάπτυξη είναι πιθανό να συνεχιστεί για όσο διάστημα η χώρα καταφέρνει να μένει ανεπηρέαστη από την κρίση της Ε.Ε.. Με βάση το τελευταίο η συνέχιση της επιτυχίας του "θαύματος" της Ισλανδίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επίτευξη ενός θαύματος στην Ελλάδα. Η κρίση της Ελλάδος δεν είναι μεμονωμένη αλλά αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου της οικονομικής κρίσης της Ευρώπης και του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Οι μέχρι τώρα συνταγές αντιμετώπισης της το μόνο που προσφέρουν είναι η επιλογή ενός ακαριαίου ή ενός αργού θανάτου. Μόνος τρόπος επίλυσης του προβλήματος η ανατροπή του συστήματος και μόνη “εν δυνάμει” θεραπεία είναι η παγκόσμια επανάσταση.
Βάγιος Τ.
ΔΗΜΟΣΙΕΎΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ το ΣΑΒΒΑΤΟ 28/4/2012
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου